შეცვლილი რეაქციის სინდრომი
ეს არის ნარკომანიის სინდრომი, რომელიც დაავადების ჩამოყალიბების
პირველი ეტაპის სინდრომია და გულისხმობს ნარკოტიკის მოხმარების ფორმის
ცვლას; ზედმეტი დოზის მიღებისას, დამცავი რეაქციების გაქრობას;
ტოლერანტულობის და გაბრუების ფორმის ცვლას.
- მოხმარების ფორმის ცვლა — ნარკოტიკის ეპიზოდური მიღებიდან რეგულარულზე
გადასვლა. ნარკოტიკის სისტემატური მიღება ჯანმრთელ ადამიანის ორგანიზმში
კონკრეტულ დისფუნქციებს იწვევს, ნარკომანს კი უნარჩუნდება ფსიქიკური და
ფიზიკური კომფორტი. მაგალითად, თუ ჯანმრთელი ადამიანი იძულებულია ზედიზედ
რამდენიმე დღე მიიღოს ალკოჰოლი, მას უჩნდება ინტოქსიკაციის სიმპტომები და
როგორც წესი, ეს მას ალკოჰოლზე უარის თქმას აიძულებს; ალკოჰოლიკს კი
მსგავსი რამ არ ემართება. დროთა განმავლობაში, ვითარდება ნარკოტიკისადმი
მიჩვევა და მისი სისტემატური მიღება უკვე იძულებით ხდება, რადგან იგი უკვე
განპირობებულია ფსიქიკური და ფიზიკური დამოკიდებულების სინდრომების
ფორმირებით, აბსტინენტური სინდრომით .
- დამცავი რეაქციების გაქრობა — ორგანიზმის ფუნქციონირების ახალ დონეზე
გადასვლის მაჩვენებელი, როცა ნარკოტიკის ადრინდელი დოზები უკვე აღარაა
ტოქსიკური და შესაბამისად, აღარ საჭიროებს დაცვას. მოცემული სიმპტომის
ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია — გადამეტებული გაბრუების დროს,
ალკოჰოლიკებში გულისრევის რეფლექსის გაქრობა. ნარკომანიის სხვა
ფორმებისთვის დამცავ მექანიზმებად ანუ სიგნალებად (რომლებიც არასასიკეთო
მდგომარეობის შესახებ იტყობინებიან) შეიძლება მივიჩნიოთ კანის ქავილი,
ჭარბოფლიანობა, სლოკინი, ნერწყვის ჭარბი გამოყოფა, თვალების წვა,
თავბრუხვევა, გულისრევის შეგრძნება, გულისრევა. ეს სიმპტომები, რომელიც
დაავადების ფორმირების ადრეულ ეტაპზე შეინიშნება, მოგვიანებით უკვე აღარ
ჩნდება, ღრმა სასიკვდილო ინტოქსიკაციის დროსაც კი.
- ტოლერანტულობის ცვლა — ნარკომანიის მთავარი სინდრომი. ნარკომანიის
უკლებლივ ყველა ფორმისთვის დასაწყისში დამახასიათებელია ტოლერანტულობის
ზრდა, მისი მაღალ დონეზე სტაბილიზება და შემდეგ მისი კლება. სწორედ ამ
სიმპტომითაა განპირობებული ნარკომანიის განვითარების სტადია. ნარკოტიკის
სისტემატური მიღების დაწყებიდანვე, მისდამი ტოლერანტულობა შეუჩერებლად
იზრდება, რომელიც საწყის, ფიზიოლოგიურ ტოლერანტულობას დაავადების პიკზე
5-10-ჯერ (ბარბიტურატებისთვის), 8-12 ჯერ (ტრანკვილიზატორებისთვის) და
100—200-ჯერ (ოპიატებისთვის) აღემატება. „ჩვეულებრივი“ ადამიანებისთვის
ასეთი დოზები შეიძლება სასიკვდილოსას ბევრჯერ აღემატებოდეს.
- გაბრუების ფორმის ცვლა — სიმპტომი, რომელიც რეაქციის ცვლის სინდრომის
სტრუქტურაში ყველაზე ბოლოს ჩნდება. მას შემდეგ, რაც ჩამოყალიბდა ნარკოტიკის
სისტემატური მიღება, გაქრა დამცავი რეაქციები და მაღალი ტოლერანტულობა
დამკვიდრდა. ნარკომანიის ყველა ფორმის დროს, ნარკოტიკის ფიზიოლოგიური
მოქმედება, რომელსაც დაავადების ადრეულ ეტაპებზე ჰქონდა ადგილი, დროთა
განმავლობაში ტრანსფორმირდება: ტრანკვილიზატორების, საძილე წამლების,
ოპიატების მიღებისას ქრება მათი სედატიური ეფექტი, ალკოჰოლი აღარ იწვევს
დადებით შედეგს, სტიმულატორები არ იწვევენ ტაქიკარდიას და ა. შ. ნარკოტიკით
გამოწვეული ეიფორიის ადრეული ინტენსიურობის მიღწევა საწყის ეტაპზე დოზის
თანდათანობითი ზრდის ხარჯზეა შესაძლებელი, მაგრამ დაავადების გარკვეულ
ეტაპზე მაქსიმალური დოზა არ იძლევა ადრინდელი შეგრძნებების მსგავს
სიძლიერეს, ხოლო მისი გადამეტება ზედმეტი დოზის მიღებას იწვევს. ამ ეტაპზე
ხდება ეიფორიის ხარისხის ცვლა, მისი ფაზები განიცდიან ცვლილებას.
ნარკომანიის ნებისმიერი ფორმის დროს, მაქსიმალური ტოლერანტულობის
ფორმირებისას, ნარკოტიკი (თავისი ფარმაკოლოგიური კუთვნილების და საწყისი
ფიზიოლოგიური მოქმედების თავისებურებების მიუხედავად) ორგანიზმზე
მასტიმულირებელ ეფექტს ახდენს, ხოლო ტოლერანტულობის კლებასთან ერთად,
ნებისმიერი ნარკოტიკი მხოლოდ და მხოლოდ ორგანიზმის ნორმალიზაციას ახდენს
(მატონიზებელი ეფექტი).
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, შეცვლილი რეაქციის სინდრომი
ურთიერთდაკავშირებული და ურთიერთგანმაპირობებელი სიმპტომებისგან შედგება,
ნარკომანიის ფორმირებისას იგი პირველი ჩნდება და უწყვეტად
No comments:
Post a Comment